De plusparentale burn-out

Ooit van gehoord? Ik maak het dagelijks mee in mijn praktijk en heb er zelf eentje gehad: Ik noem het de plusparentale burn-out. Het is je opgebrand voelen in de rol als plusouder, vaak in combinatie met andere rollen. Ik zeg ‘in combinatie’, want het is zelden alleen dat Net zoals een burn-out in een werkcontext, is het een spiegel voor hoe we ons in verschillende levensdomeinen bewegen.

Het is het niet meer kunnen functioneren op een 'normaal' niveau. Alles kost (te) veel energie, je hebt veel nood aan tijd om te recupereren en te slapen. Als je al uit je bed geraakt.

Een burn-out zoals we hem kennen in de werkcontext. De oorzaak ervan ligt in het plusgezin, al herkennen we het vaak niet. We zoeken de oorzaak eerst elders – in werk, relatie, opvoeding – en dat maakt het juist moeilijker om eruit te komen. Oorzaak en gevolg raken met elkaar verweven, en voor je het weet, zit je vast in een vicieuze cirkel.

Hoe ontstaat een plusparentale burn-out?

Je energievaatje wordt constant leeggetapt en nauwelijks bijgevuld. Eerst overheersen het ‘moeten’, de overlevingsmodus en negativiteit, waardoor het ‘willen’ – plezier, ontspanning, verbinding – steeds verder naar de achtergrond verdwijnt. Je aandacht gaat vooral naar wat je uitput, op alle vlakken. Dat proces versnelt zichzelf: onbewust is er minder ruimte om te herstellen, en uiteindelijk lukt het niet meer om op een ‘normaal’ niveau te functioneren.

Je lichaam en geest zeggen: stop.

Waaraan herken je een (plusparentale) burn-out?

Lichamelijke klachten: uitputting, geen energie meer hebben, slapeloosheid of juist overmatig slapen, hoofdpijn, spanningshoofdpijn of migraine, spierpijn, rug- en nekklachten, voedselintoleranties en spijsverteringsproblemen (opgeblazen gevoel, buikpijn, prikkelbare darm), verminderde weerstand, vaker ziek (verkoudheden, ontstekingen), duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd, verhoogde hartslag of hartkloppingen, zweten zonder inspanning, onrustige ademhaling of hyperventilatie, verstoorde hormoonbalans (bv. onregelmatige menstruatie).

Mentale klachten: concentratieproblemen, moeite met focus en onthouden, vergeetachtigheid, zelfs bij kleine dingen, negatieve denkpatronen en overmatig piekeren, destructieve gewoontes (zoals te veel suiker eten, overmatig scrollen, niet meer bewegen), geen ruimte voor nieuwe ideeën, creativiteit ontbreekt, gevoel van incompetentie of falen, moeite met het maken van keuzes, besluiteloosheid, gebrek aan daadkracht en veerkracht, overmatige overprikkeling, moeite met lawaai en drukte, gevoel van ‘op de automatische piloot’ leven, perfectionisme dat omslaat in verlamming, desinteresse in dingen die voorheen belangrijk waren.

Psychische klachten: prikkelbaarheid en kort lontje, vooral naar partner en kinderen, lusteloosheid, nergens zin in hebben, geen zin meer in leuke dingen, geen ruimte meer voor plezier, snel huilen of emotionele uitbarstingen, gevoel van innerlijke leegte of zinloosheid, angstklachten of paniekaanvallen, sociale terugtrekking, minder behoefte aan contact, verlies van eigen identiteit (wie ben ik nog buiten deze rol?), overmatig schuldgevoel, zelfs over kleine dingen, gevoel van ‘opgesloten zitten’.

En dan is er nog de omgeving die het vaak niet begrijpt. 'Je wist waaraan je begon'... een dooddoener voor de plusmama die goedbedoeld de zorgen van het samengesteld gezin op zich neemt. In een van de volgende artikelen ga ik dieper in op hoe deze klachten zich specifiek in het plusgezin voordoen en waaraan je ze herkent.

Burn-out, op het werk of thuis

Een burn-out in werkcontext wordt inmiddels erkend – eind 2022 zaten 125.700 mensen thuis met een burn-out of depressie. Eind 2023 liepen 330.000 werknemers een verhoogd risico. In mijn praktijk als loopbaancoach zie ik dagelijks dat dit cijfer eerder stijgt dan daalt.

Langzaam maar zeker krijgt de parentale burn-out meer erkenning. Terecht, want onze échte job – en ja, dit zeg ik ook als loopbaancoach – is thuis. Of zit in de creche of op school op je te wachten. We mogen nog zo’n goede grafisch vormgever, psycholoog, project manager... zijn, in de eerste plaats zijn we mama of papa als we kinderen hebben.

Door het hele systeem van werken om te kunnen overleven en maar net het hoofd boven water kunnen houden, wringt het bij vele mensen omdat ze voelen dat de connectie met hun biologische plek niet meer klopt. Daar, in de buurt van je kinderen.

We gaan hard werken om veel geld te verdienen om iemand anders te betalen om voor onze kinderen te zorgen. Geheel tegen onze natuur.

De plusouder: liefde zonder biologische sturing

In een plusgezin komt er nóg een laag bij. Er is geen biologische sturing, geen oerkracht die je op de been houdt. Je bent hier terechtgekomen uit liefde. En dat is prachtig. Maar die liefde alleen is niet altijd genoeg om overeind te blijven.

Misschien is alles wat erbij komt kijken te veel. Misschien gaat het niet lekker op je werk. Misschien brandt er onderhuids een verlangen naar een ander leven, maar weet je niet hoe je dat vormgeeft. Misschien voel je je gewoon ongelukkig.

En dan slaat de plusparentale burn-out toe. De liefde waarmee je het bent aangegaan, lijkt niet langer voldoende. Je voelt je leeggegeven, je kunt de zorg voor je pluskinderen niet meer opbrengen, de negativiteit rond de scheiding en de ex overheerst alles. Je beleeft geen plezier meer, je herkent jezelf niet meer.

Het vaatje is leeg.

Wat kan je doen?

Misschien zoek je de oorzaak én de oplossing in je werk. Daar kun je immers uitstappen – door thuis te blijven of een andere baan te zoeken. Maar thuis… daar stap je niet zomaar uit. En precies daar ligt de echte oorzaak.

Een plusparentale burn-out vraagt om innerlijk werk. Niet alleen op het niveau van gezin of werk, maar in hoe jij je beweegt in situaties waarin je energie weglekt. How we do something, is how we do anything. Als we er tegenaanlopen in ons plusgezin, komen we het elders ook tegen. Welk patroon herhaalt zich: pleasen, slachtofferschap, cynisme, verslavingen, afleiding zoeken...?

Je hoeft niet te wachten tot je volledig bent opgebrand. Trek tijdig aan de alarmbel.

Herkenbaar? Laten we erover praten

De komende weken ga ik hier dieper op in:

• Hoe ontwikkelt een plusparentale burn-out zich?

• Waarom kom je erin terecht? Hoe geraak je eruit?

• Wat is de invloed op je relatie en je energie?

• Wat is mijn persoonlijke verhaal?

Herken je klachten van hierboven? Dan loert er wellicht een burn-out om de hoek. Mischien heb je er al een doorzwommen?

In hoeverre was of is dit (ook) een plusparentale burn-out? Laat het me weten in de reacties.