Zijn kinderen echt het slachtoffer van de scheiding?

Er wordt vaak gezegd dat kinderen de grootste slachtoffers zijn van een scheiding. En dat is begrijpelijk: zij hebben hier niet voor gekozen, maar dragen wél de gevolgen. Vooral in situaties waarin ouders niet meer met elkaar door één deur kunnen en kinderen verstrikt raken in de strijd, komen zij soms voor ware drama’s te staan in hun jonge leventje. Als plusmama zie je dit van dichtbij en voel je misschien zelf ook de zwaarte van die realiteit.

Toch wil ik een nuance brengen in het idee dat kinderen 'slachtoffers' zijn. Niet omdat ik hun pijn wil bagatelliseren – integendeel – maar omdat de manier waarop wij hierover denken, invloed heeft op hoe zij hiermee omgaan en vooral, hoe veerkrachtig zij in het leven zullen staan.. Er is een verschil tussen het ondergaan van een situatie en vast blijven zitten in een slachtofferrol. En dat is iets waar wij als plusmama’s een belangrijke rol in kunnen spelen.

Niemand weet echt waar hij aan begint

Ik wil eerst even de link naar jezelf als plusmama leggen. Misschien heb je wel eens te horen gekregen: Je wist toch waaraan je begon?. Maar is dat zo?

Je kiest voor een man en daarmee ook voor zijn verleden, maar dat betekent niet dat je alles perfect kon voorspellen. En dat hoeft ook niet. In het leven worden we gedreven door verlangens, ook vanuit liefde natuurlijk. En dan is het verlangen naar het leven met die ene man, zo groot dat we met onze goede bedoelingen ervan uitgaan dat de rest vanzelf komt.

Maar soms komt het niet vanzelf.

Drie kernwaarden: vertrouwen, ownership en overgave

Als plusmama kies je voor een man, niet voor dynamiek en shizzle die meekomt met de scheiding. Hoewel je sommige dingen niet kunt veranderen, kun je wél kiezen hoe je ermee omgaat. Drie kernwaarden kunnen je hierin helpen: vertrouwen, ownership en overgave.

• Vertrouwen: Vertrouwen in jezelf, in je relatie, in het proces.

• Ownership: Het erkennen van wat binnen jouw invloed ligt en waar je verantwoordelijkheid voor kunt nemen. Niet alles is jouw strijd. Je eigen werk heb je wel te doen.

• Overgave: Niet aan de situatie zelf, maar aan het leven. Accepteren wat je niet kunt veranderen en daarop inspelen zonder te vechten tegen de realiteit. Niet te verwarren met opgeven. Overgave = heel actief!

Deze waarden geven jou stevigheid, maar ook de kinderen die in deze situatie opgroeien. Want kinderen leren niet alleen van wat je zegt, maar vooral van wat je doet.

Wat jij doet, doet ertoe

Kinderen nemen gedrag over. Niet enkel door wat we hen zeggen, maar vooral door wat ze dagelijks zien.

Als jij hen ziet als slachtoffer, zal je zo met hen omgaan en energetisch ook die overtuiging installeren bij hen en bij jezelf. Als jij hen ziet als slachtoffers die een zwaar lot dragen, zullen ze dat op den duur zelf ook zo voelen. Maar als jij het vertrouwen uitstraalt dat ze krachtig zijn, dan geef je hen een fundament mee dat hen sterker maakt.

Dit betekent niet dat hun verdriet er niet mag zijn en dat ze erkenning mogen krijgen voor de grote uitdagingen waarmee ze geconfronteerd worden. Door hen erkenning te geven, door hen ruimte te geven om hun emoties te voelen, bouw je net aan die veerkracht. Maar er is een groot verschil tussen een kind erkennen in zijn gevoelens en het vastzetten in een slachtofferrol.

Hoe jij omgaat met de scheiding, bepaalt mee hun ervaring

Een scheiding is en blijft een ingrijpende gebeurtenis voor kinderen. Het constante heen-en-weer reizen, het gevoel niet helemaal bij één gezin te horen, het missen van de andere ouder… dat is echt een pittig gewicht in hun rugzakske.

Hoe wij als volwassenen hiermee omgaan, bepaalt echter of zij veerkracht ontwikkelen of zich machteloos voelen.

Neem het voorbeeld van de koffers in de gang. Misschien ken je dat gevoel: net een fijn weekend samen gehad en dan weer dat moment waarop de kinderen hun spullen pakken en vertrekken. Het kan pijn doen, confronterend zijn. Maar als wij blijven hangen in het ocharme, dat dutske en en dat ook uitstralen, nemen ze dit over.

Stel je voor dat een kind zijn koffer pakt en een ouder verzucht: Wat een gedoe toch, altijd dat gesleur… Hoe zal het kind zich voelen? Alsof het inderdaad een lastige situatie is. Maar als je zegt: “Ik heb weer een hele fijne tijd met jou gehad, wat groei jij toch mooi!”, dan geef je een ander signaal af. De realiteit blijft hetzelfde, maar de manier waarop jij ermee omgaat, verandert alles.

De valkuil van compensatie

Veel ouders en plusouders willen kinderen ontlasten, omdat ze het al zo moeilijk hebben. Heel menselijk, het is ook gewoonweg heel pittig om de struggles van de kinderen te zien.

Het gevaar hieraan is dat we vervallen in compensatiegedrag. Omdat we met schuldgevoelens kampen dat het kind door aandoen van de volwassenen in deze, vaak heel ongunstige, omstandigheden opgroeit. Dat is begrijpelijk, maar kan soms averechts werken. Denk aan:

• Minder regels stellen: Omdat ze het al zo zwaar hebben, krijgen ze meer vrijheid dan je eigenlijk zou willen.

• Meer verwennen: Extra snoep, extra schermtijd, extra cadeautjes – uit schuldgevoel of omdat je wilt dat ze het fijn hebben.

• Minder verantwoordelijkheden geven: Omdat ze al zoveel moeten schakelen, hoeven ze minder te helpen in het huishouden.

Op korte termijn lijkt dit liefdevol, maar op lange termijn ontneem je hen kracht. Kinderen voelen zich juist onderdeel van een gezin door verantwoordelijkheid te dragen. Door hen – onbewust – als zielig te behandelen, ontneem je hen de kans om hun eigen veerkracht te ontdekken. En dat terwijl ze die veerkracht zó hard nodig hebben.

Durf het schuldgevoel los te laten

Misschien voel je je schuldig dat de kinderen dit mee moeten maken. Misschien voel je je schuldig dat je soms geïrriteerd bent door de situatie. Misschien voel je je schuldig omdat je niet altijd een warme plusmama kunt zijn.

Maar weet je? Schuldgevoel helpt niemand vooruit. Het zet je vast en maakt dat je gaat compenseren op manieren die niet gezond zijn.

Het is oké om je zo te voelen. Maar wat als je dat schuldgevoel kon erkennen, zonder dat het je keuzes bepaalt? Wat als je kon zeggen: Dit is wat het is. Het is moeilijk en ik kies ervoor om hier op een krachtige manier mee om te gaan.

Dat is waar echte veerkracht begint. Voor jou én voor de kinderen.

Conclusie: Zie hun kracht

Zijn kinderen de slachtoffers van een scheiding? Ze ondergaan de gevolgen, ja. Maar of ze zich slachtoffer voelen, hangt deels af van hoe wij als volwassenen hen benaderen.

Door in vertrouwen, ownership en overgave te stappen, geef jij hen een basis waarop ze kunnen bouwen. Je kunt hun pijn niet wegnemen, maar je kunt hen wel leren hoe ze hiermee omgaan. En dat is misschien wel het meest waardevolle wat je hen kunt meegeven.