Over vertrouwen in jonge mensen en schoolresultaten

Ik postte vorige week een filmpje op social media over vertrouwen geven aan jonge mensen. Ik heb daar best wat reacties op gekregen, mensen die mij een berichtje stuurden dat ze daar zoveel aan gehad hadden, daarom heb ik besloten om er wat meer over te delen.

Het ging over het verhaal van mijn ene plusdochter, die had aangekondigd dat zij gestopt is met haar studies. Op zich is dit iets waar wij altijd schrik voor gehad hadden en in lijn lag van de verwachtingen die wij vroeger hadden over haar en haar schoolcarrière. Het self fulfilling prophecy? Ik zeg heel bewust ‘lag’ en niet ‘ligt’ want vandaag hebben wij geen verwachtingen meer. Niet omdat we er geen aandacht meer voor hebben, wel omdat we er geen oordeel meer aan hangen.

We zijn hierin een heel diep en bewust proces in aangegaan, om niets van haar waarde en mogelijkheden in het leven te koppelen aan studies, schoolresultaten, beroepskeuzes… Je kan dat als volwassene vanzelfsprekend vinden dat een jongere niet zijn of haar punten is, zo was dat bij ons althans, maar wanneer het een kind is om wie je geeft, dan komt daar toch precies lading op te zitten. Wil je toch wel heel graag dat ze dat diploma halen, dat ze iets presteren, dat ze het goed doen op school.

Die lading, die behoort tot de volwassene. Een deel gaat over ‘Wat gaan de mensen zeggen?’. Dat raakt ons meteen in onze identiteit, van niet goed genoeg te zijn, van er niet bij te horen. Dat wekt het o zo pijnlijke gevoel van schaamte op. Alles is gelinkt aan het meedraaien in de maatschappij en sommige bezorgdheden zijn terecht. Meer en meer stellen mensen zich de vraag of het niet eerder aan de maatschappij en het schoolse systeem ligt dan aan de jongere die er niet in aardt.

Wij hebben intussen geleerd om dat los te laten. Want weet je, mijn plusdochter doét het goed in het leven, alleen niet volgens wat school verstaat onder ‘goed’. Ze presteert al voldoende, alleen niet volgens de regels van het traditionele schoolsysteem. Ze ís getalenteerd, alleen komen die talenten niet aan bod in het onderwijs.

Leer het kind zien voor wie het is, voor wat het kan en zijn of haar waarden los zien van de schoolcriteria. Die zijn opgesteld door een overheidsorgaan dat het kind niet kent, er niets mee te maken heeft en dat andere prioriteiten voorop stelt dan de mens achter het kind. De verwachtingen van het beleid zijn erop gericht om het kind zoveel mogelijk te laten meedraaien in de maatschappij en een plekje in te nemeen dat wordt voorverwarmd in het systeem dat school aanbiedt.

Ik ben ook loopbaancoach. Ik krijg de volwassen versies van getalenteerde mensen over de vloer die niet meer kunnen meedraaien in deze maatschappij, omdat ze het gevoel hebben dat ze met hun talenten geen geld kunnen verdienen, zelf geen waarde toevoegen aan de maatschappij, hun duit niet in het zakje doe. Dit zijn de kindjes die buiten het systeem vallen. De veertigers, mijn generatie, die het goed wouden doen voor de juf. Die hun best deden om gezien te worden en geleerd hebben om niet naar hun eigen stem te luisteren, want dan was de meester of de juf niet blij.

Ik herinner mij een moment uit mijn lagere schooltijd, het was niet de bedoeling dat ik het had gehoord, maar ik draag het wel mee: de juf die aan de meester zei ‘ik zal Greet Bosman wel temmen als ze bij mij in de klas zit’. En daar is ze met glans in geslaagd.

Als je dat kan, de waarde van de ziel van het kind zien, dan openen er zich zóveel mogelijkheden. Mogelijkheden, vertrouwen, verbinding, creativiteit… Dingen die veel verder gaan dan een diploma en krachtiger zijn voor het vertrouwen van een jong volwassene.

Het vraagt ballen, ook voor ons is het een proces geweest waar wij ons soms hard aan hebben gesneden maar het is elke inspanning waard geweest. Als je wil dat de jongere met kracht in het leven staat, dan moet het net voelen van zijn omgeving dat ze goed zijn zoals ze zijn. Als ze dat vertrouwen voelen, groeien ze vanzelf. Nu voelen ze het eerder omgekeerd aan, dat er een voorwaarde aan hangt: Als je het goed doet op school, dan zijn wij zo trots op jou en gunnen wij jou ons vertrouwen.

Eén van de talenten van mijn plusdochter (en van een van mijn eigen dochters), is dat zij een ijzersterke intuïtie heeft. Geen leerkracht die haar ooit daarop gequoteerd heeft of gezegd heeft dat ze er met dat talent ‘ook wel komt’, gelijk wat dat zou betekenen voor haar.

Het is een meisje dat heeft geleerd om zich aan te passen, aan wat volwassenen van haar verwachtten. Daardoor heb ik soms de indruk dat haar leefwereld beperkt is, oppervlakkig soms. Als ik dan in gesprek ga met haar en we vinden een dieper level, dan ben ik telkens weer verbijsterd door de wijsheid die zij met zich meedraagt. Dat zie je niet aan de oppervlakte, want dat heeft in die wereld waar zij op voorbereid is, de grotemensenwereld, nooit ruimte gekregen om als een waardevol deel van het leven gezien te worden. Daar hebben wij als volwassene een paar jaar ook een grote fout in gemaakt, we hebben teveel gefocust op een problematiek die ze heeft en hoe wij dachten dat haar dat zou tegenwerken in het leven. Daar hebben wij ongetwijfeld ook wonden bij haar gemaakt, die wij nu heel erg betreuren. Alsof ze niet goed genoeg was zoals ze was…

Ondanks dat, staat ze er wel. Nogmaals een bevestiging dat we haar alle vertrouwen mogen geven.

Wij hebben intussen heel bewust gekozen om de wijsheid te zien en niet de kennis waar het onderwijsbeleid kinderen aan aftoetst. We hebben geleerd om mee te gaan met haar flow en gaan ervan uit dat ze altijd daar is waar ze hoort te zijn. Dat is loslaten en dat is niet vanzelf gegaan, maar het is wel dat wat ons uiteindelijk het dichtste bij haar heeft gebracht. “Maar ze is wel gestopt met school, he?” zei iemand. En ja dat klopt, maar dit is niet het ergste wat kon gebeuren.

Het eerste wat ik voelde toen ze dat vertelde, was “jij komt er wel, jij hebt dit niet nodig”. Is een diploma handig? Zeker wel, het opent deuren. Tegelijkertijd zie ik, ook als loopbaancoach, dat dit vasthouden is aan een oud systeem en dat de weg naar een nieuwe aanpak intussen ook wordt gelegd. De traditionele manier is niet haar manier, dat is altijd duidelijk geweest. Als je ziet met hoeveel burn-outs België kampt, is het een teken aan de wand dat het voor vele mensen niet werkt. De kinderen die dicht bij zichzelf staan, tonen het ons. We hebben alleen de ogen te openen en het te zien.

Wij hebben daar toen jaren tegen gevochten. Hard aan getrokken. Om haar toch maar aan het studeren krijgen. Het effect daarvan was dat ze ons alleen verder van zich weg duwde, want zijzelf heeft altijd heel goed aangevoeld wat ze nodig had.

De kinderen hadden het al zo moeilijk met de scheiding, dit kon ze er niet nog eens bij hebben. Dus wat deed ze… ze nam afstand van ons. Zoveel als ze nodig had. Wij blijven daardoor achter met het onrustige gevoel dat we nu nóg minder zendtijd hadden om haar schoolresultaten ‘recht te trekken’ en dat we dus nog meer moesten pompen op die weinige tijd die we met haar hadden.

Wat ons dreef? Enerzijds onze overtuiging toen dat wanneer ze goede schoolresultaten had, dat ze dan trots kon zijn op zichzelf en dat ze dan kon groeien. Een overtuiging waar in principe een percentage waarheid in zit. Als het kind past in wat op school wordt aangeboden, als de input aansluit bij de talenten, dan kan het hier ook voldoening uit halen en zich hierdoor laten stimuleren om meer te groeien. In het geval van mijn plusdochter was het Don Quichot die vocht tegen windmolens: een onbegonnen werk. Wat een energie moet dat niet van haar gevraagd hebben, om ons te blijven aanvaarden terwijl het voelde alsof wij haar niet aanvaardden…

Anderzijds was er de compensatiedrang die wij voelden tegenover de biologische mama die zich niet bezighield met de school van de kinderen. Wij waren ervan overtuigd dat het behalen van het middelbare diploma was wat het meisje nodig had Het voelde voor ons alsof we niet alleen heel veel inspanning moesten leveren om resultaat te verkrijgen, we hadden daarbovenop ook nog eens het gevoel dat we moesten compenseren wat er aan de andere kant scheef ging.

Het gevolg daarvan:

• wij volledig leeg gegeven (voor iets wat iemand anders dan nog niet eens wou ontvangen) en machteloos

• de plusdochter die meer afstand nam

• het tegenovergestelde effect op haar houding tegenover school en haar diploma middelbaar

• wij volledig uit verbinding met haar

• elk weekend weer spanningen en ruzie met haar

• de mentale strijd tussen mijn man en de biologische mama die alleen maar groter werd, zij gaf nog minder aandacht aan school, wij gingen er nog meer aan trekken => hier waren de kinderen de dupe van, het extreem aan beide kanten werd alleen nog groter

• het onderwerp hield ons voortdurend bezig, ook op de momenten dat de plusdochter er niet was, wij draaiden volledig in een negatieve spiraal zonder dat we er zelf bewust van waren, dit had een groot effect op onze levenskwaliteit

• daardoor waren wij niet beschikbaar voor onze kleintjes, voor onzelf en voor elkaar

Toen namen de pluskinderen ook écht afstand: Bijna een jaar lang blijven ze weg. Dit had uiteraard weinig met school te maken en uit respect voor iedereen ga ik er ook niet dieper op in. Maar het was voor ons wel een hele pittige periode, waarin we allerlei fases doormaakten. Allerlei emoties hebben gevoeld. Allerlei transformaties zijn doorgegaan.

En een van de meest kenmerkende voor wij we vandaag zijn, is dat we het trekken en sleuren hebben ingeruild voor vertrouwen, ownership en overgave. Niet meer gaan reageren op wat er aan de andere kant gebeurt, wel bij onszelf blijven en doen wat we te doen hebben. Hier neerzetten waar wíj in geloven, het weekend creëren dat wij willen beleven met de kinderen, de waarden in huis nastreven waar wij ook écht achter staan, niet waarvan de maatschappij verwacht dat we naar leven of waarvan we denken dat we moeten compenseren voor wat de andere biologische ouder naar ons idee te veel of te weinig doet.

Als je ownership opneemt, doet wat je te doen hebt, dan mag je erop vertrouwen dat dit het beste is wat je kan doen en de rest ligt niet in jouw handen. Dat is overgave. Alles wat je meer zou doen, dat is controle en heeft toch het tegenovergestelde effect, dat brengt je alleen nog vérder van wat je wil bereiken. You don’t want to go there.

Dat betekende ook dat wij alle controle over school moesten lossen. In ons hart hebben we altijd geweten dat het een competent, intuïtief kind is. Haar waarde is er niet op school uitgekomen maar haar kracht is zo groot, dat zij er ook wel komt. Daar, toen, hebben wij geleerd om los te laten en ons over te geven, vanuit een zekere nieuwsgierigheid ook, aan wat er zou komen en erop te vertrouwen dat alles altijd goed komt. Zoals John Lennon zei ‘Everything will be okay in the end. And if it’s not okay, it’s not the end’. En ok zijn met het niet ok zijn.

Het heeft heel wat van ons gevraagd. Het was dan ook ons stukje, niet dat van haar. Want zij is altijd bij zichzelf gebleven. Ook de jaren daarna, wanneer we haar hebben zien strugglen op andere domeinen, dat het ons soms pijn deed om te zien. Wij zijn met haar omgegaan vanuit vertrouwen dat ze er zou komen en ook dát is het self fullfilling prophecy werkt, he.

Ze is soms diep gegaan en wij zijn blijven vasthouden aan het idee dat ze daar door moest om eruit te klimmen, dat als wij er haar zouden proberen uittrekken, dat dat alleen het tegenovergestelde effect zou hebben. Ik heb mij toen laten inspireren door de film ‘A beautiful boy’, waarin de vader van een drugsverslaafde zoon alles doet wat hij kan om zijn kind te helpen en op het einde concludeert dat je de ander niet kan redden. Een hele mooie film.

Wij hebben ervoor gezorgd dat wij in ons leven ownership opnemen, zodaning dat wij binnen de energie kunnen blijven waarin wij ons vrij voelen. Wat maakt dat wij beschikbaar kunnen zijn voor onze kinderen. Als wij beschikbaar zijn, kunnen wij hen een omgeving aanbieden waar ze fouten kunnen maken, kunnen groeien, kunnen experimenteren met hun talenten, kunnen vallen en opstaan en altijd terug kunnen naar die veilige haven, waar ze gewoon zichzelf kunnen zijn, hoe groot of klein ze zich ook voelen.

Er hangen geen voorwaarden meer aan onze aanvaarding, aan ons lof, aan ons vertrouwen. Dat is de krachtigste aanpak geweest die wij gewaar zijn geworden, de krachtigste én meest efficiënte. Diegene waarbij de kinderen zelf het meeste toenadering hebben gezocht tot ons. Waarbij we het meeste in verbinding met elkaar hebben gestaan.